Longevity - de wetenschap van het gezond ouder worden
Hoe zou het zijn om helder van geest en fit ouder dan 100 jaar te worden? En tot wat is ons lichaam in staat wanneer we er optimaal voor zorgen? De fascinatie van lang leven houdt ons al eeuwenlang bezig. De term longevity is bijvoorbeeld afgeleid van het Latijnse woord longaevitās. In het oude Rome combineerden slimme geesten al de woorden longus (lang) en vita (leven). In dit blog duiken we helemaal in wat het is en geven we tips hoe jij jouw longevity kunt verbeteren. Lees je mee?
Vandaag de dag wordt longevity gezien als de wetenschap van het (gezond) ouder worden. Het is een stroming binnen de wetenschap die zich bezighoudt met hoe we langer en gezonder kunnen leven. Het belangrijkste doel is dus niet alleen meer kaarsjes uitblazen, maar ook ervoor zorgen dat we fit, actief en gezond de dingen kunnen doen die we het liefste doen. Oók op oudere leeftijd.
Waar er voorheen enkel werd gekeken naar hoe we onze levensduur konden verlengen (lifespan), ligt de focus nu vooral op hoe we onze levensjaren zo gezond en vitaal mogelijk kunnen leven (healthspan). Healthspan gaat dus verder dan enkel onze levensduur. Het legt de nadruk op gezond blijven en het voorkomen van chronische (ouderdoms)ziektes.
Levensverwachting nu vs. toen
Vergeleken met een eeuw geleden worden we vandaag de dag een stuk ouder. Wanneer je nu geboren wordt in Nederland dan is de gemiddelde levensverwachting 81 jaar. Terwijl onze overgrootouders die rond 1900 geboren werden, gemiddeld een levensverwachting hadden van slechts 44 jaar. Tegenwoordig worden we gemiddeld bijna twee keer zo oud dus! Deze kwantumsprong in levensjaren is met name te danken aan verbeteringen in de geneeskunde, technologie, gezondheidszorg, leefomstandigheden en voeding.
De snelle ontwikkelingen op gebied van geneeskunde en technologie hebben er echter ook toe geleid dat we heel lang gefocust waren op levensverlenging en nieuwe manieren van genezen. Dit zorgde ervoor dat zaken als preventie en behoud van gezondheid (te) weinig aandacht kregen. We worden dus wel ouder, maar we worden niet per se gezond ouder.
Healthspan vs. lifespan
De term "healthspan" verwijst naar de jaren waarin we zowel een goede gezondheid als een hoge levenskwaliteit hebben. Daarnaast kennen we de term “lifespan” wat onze gemiddelde levensduur weergeeft. Healthspan gaat dus verder dan enkel hoe oud we worden. Het legt de nadruk op gezond blijven en het voorkomen van chronische (ouderdoms)ziektes.
En hoewel onze lifespan al jaren toeneemt – de laatste 100 jaar is onze levensverwachting verdubbeld —blijft onze healthspan nog achter. We worden dus ouder, maar onze kwaliteit van leven groeit nog niet evenredig mee.
De kloof tussen lifespan en healthspan is zelfs wetenschappelijk aangetoond en wordt geschat op zo'n 9 jaar. Zo voorspelt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat een kind dat vandaag in Nederland wordt geboren 71 (70,89) van de 82 (81,79) levensjaren in goede gezondheid zal doorbrengen. Binnen longevity wordt hier enorm veel onderzoek naar gedaan. Zo wordt bijvoorbeeld onderzocht hoe veroudering precies werkt, maar ook naar manieren om het verouderingsproces te vertragen, te stoppen of zelfs om te keren.
De revolutie van langer leven
In het verleden streefden longevity fanatiekelingen er puur naar om zo oud mogelijk te worden, minimaal 150 jaar. Maar wat heb je aan die extra levensjaren wanneer je ze niet in goede gezondheid kunt leven? Als je dan toch zo oud wordt, dan natuurlijk liefst super vitaal en vol energie zodat je de dingen die je het liefste doet kunt blijven doen.
"Longevity is only desirable if it prolongs being young, not drags out being old." - Alexis Carrel
Tegenwoordig omarmen voorstanders van longevity het principe van Alexis Carrel. Het nieuwe voornemen is om dezelfde leeftijd te bereiken, maar dan fitter, vitaler, energieker en zelfbewuster. Wanneer dit ook leidt tot ouder worden, dan is dat mooi meegenomen.
Goed om te weten: de invloed van ons DNA en onze genetische samenstelling op onze levensverwachting is relatief klein; slechts zo'n 20-30 procent. De overige 70-80 procent wordt bepaald door zaken als leefstijl, mindset en omgeving. Ongeacht wat je situatie dus is, er is altijd ruimte voor (eventuele) verbetering zodat jij gezond(er) oud kan worden.
Blue Zones
Voordat Dan Buettner in 2005 het artikel "The Secrets of Long Life" in het tijdschrift National Geographic publiceerde, refereerde ‘blauwe zones’ vooral naar de oceanen. Tegenwoordig zijn de Blue Zones vijf hotspots op de wereld waar de bevolking bovengemiddeld oud wordt.
Destijds gingen Buettner en zijn team op zoek naar plaatsen waar niet alleen een bovengemiddeld aantal honderdjarigen woonden, maar ook mensen die oud worden zonder gezondheidsproblemen. Op basis van deze criteria werden de vijf Blue Zones aangemerkt:
- Ikaria in Griekenland
- Okinawa in Japan
- Ogliastra op Sardinië
- Loma Linda in Californië
- Nicoya in Costa Rica
Wat hebben de Blue Zones met elkaar gemeen?
Wat het meest opvalt is dat de inwoners van Blue Zones op een bepaalde manier best geïsoleerd leven – of het nu op een (schier)eiland, in bergachtige gebied of in een dorp is. Ondanks dat ze vrij afgelegen wonen, hebben ze wel allemaal toegang tot medische zorg.
De Blue Zones bevinden zich daarbij voornamelijk in zonnige, subtropische tot tropische gebieden, waardoor een vitamine D-tekort zelden voorkomt. Dit is gunstig omdat onderzoekers vermoeden dat een tekort aan de zonvitamine de levensduur kan verkorten. Bovendien volgen de inwoners allemaal een levensstijl rijk aan traditie, familie en gemeenschap. Ze leven voornamelijk op hun eigen boerderijen en werken als herders of vissers. Dit betekent dat ze constant in beweging zijn en veel tijd buiten in de natuur doorbrengen. Hun dieet bestaat voornamelijk uit lokale (zelf gevangen of geteelde), verse en onbewerkte voedingsmiddelen, terwijl bewerkte producten zelden of nooit op het menu staan.
Wat kunnen we leren van de Blue Zones? Met deze tips ondersteun jij jouw longevity
We kunnen de leefomstandigheden van onze maatschappij natuurlijk niet echt vergelijken met die van de Blue Zones, toch kunnen we zeker een aantal dingen leren:
- Beweeg iedere dag, het liefst buiten. En wissel rustige vormen van lichaamsbeweging (wandelen, yoga, fietsen) af met een goede sessie waarbij je jezelf flink in het zweet werkt. Wist je dat slechts 15 minuten bewegen per dag er al voor kan zorgen dat je 3 jaar ouder kunt worden? Lees in dit blog meer over hoe je beweging in je dagelijkse routine brengt.
- Eat the rainbow. Hoewel er altijd flink gediscussieerd kan worden over welk dieet het beste is, is bijna elk dieet het erover eens dat het eten van onbewerkte producten en meer groenten en fruit the way to go is. Het eten van een grote variatie aan groenten, fruit, bessen, noten, zaden, volle granen en peulvruchten is aangetoond goed voor de gezondheid en verkleint het risico op verschillende ziektes. In dit blog lees je meer over hoe je gezond én super gevarieerd kunt eten.
- Een opscheplepel minder. Er wordt op dit moment veel onderzoek gedaan naar de link tussen de hoeveelheid calorieën die we binnenkrijgen en onze levensduur. Er zijn verschillende (dier)studies die suggereren dat het verminderen van een normale calorie-inname met 10-50% onze levensjaren kan verlengen
- Werk aan je slaaproutine. Slaap is enorm belangrijk voor onze gezondheid, zonder slaap kan ons lichaam bijvoorbeeld niet goed herstellen. Onderzoekers hebben ontdekt dat gezond ouder worden zelfs verband houdt met het hebben van een regelmatig slaappatroon. Het loont dus zeker om iedere dag op hetzelfde tijdstip te gaan slapen en op te staan. Niet alleen om vol energie alles uit je dag te halen, maar ook voor later! In dit blog lees je meer.
- Stress less en ontspan meer. Stress noemen we ook wel een silent killer omdat langdurige of chronische stress het risico op gezondheidsproblemen flink omhoog krikt. Wanneer jij meerdere ballen hoog moet houden is dagelijks even tijd maken om te ontspannen dus heel belangrijk. Lees hier meer over hoe jij jouw zenuwstelsel weer leert ontspannen.
- Knuffel je dierbaren. Dichtbij vrienden en familie zijn is niet alleen gezellig, het maakt ook dat we gelukkiger en gezonder zijn, maar óók ouder worden. Verschillende studies hebben bijvoorbeeld aangetoond dat een hecht sociaal vangnet een positief effect heeft op de gezondheid van ons hart, brein, hormoonbalans en immuunsysteem. Hoe tof is dat?
Mark Hyman schrijft hierover in zijn boek Young Forever: "Live close to nature. Love deeply. Eat simple food raised sustainably. Move naturally. Laugh and rest. Actually live (And live longer, as it turns out).”
Bronnen:
- Wen, C. P., Wai, J. P. M., Tsai, M. K., Yang, Y. C., Cheng, T. Y. D., Lee, M. C., ... & Wu, X. (2011). Minimum amount of physical activity for reduced mortality and extended life expectancy: a prospective cohort study. The lancet, 378(9798), 1244-1253. ISO 690
- Knoops, K. T., de Groot, L. C., Kromhout, D., Perrin, A. E., Moreiras-Varela, O., Menotti, A., & van Staveren, W. A. (2004). Mediterranean diet, lifestyle factors, and 10-year mortality in elderly European men and women: the HALE project. JAMA, 292(12), 1433–1439. https://doi.org/10.1001/jama.292.12.1433
- Fontana, L., Partridge, L., & Longo, V. D. (2010). Extending healthy life span--from yeast to humans. Science (New York, N.Y.), 328(5976), 321–326. https://doi.org/10.1126/science.1172539
- Martino, J., Pegg, J., & Frates, E. P. (2015). The Connection Prescription: Using the Power of Social Interactions and the Deep Desire for Connectedness to Empower Health and Wellness. American journal of lifestyle medicine, 11(6), 466–475. https://doi.org/10.1177/1559827615608788
- Reblin, M., & Uchino, B. N. (2008). Social and emotional support and its implication for health. Current opinion in psychiatry, 21(2), 201–205. https://doi.org/10.1097/YCO.0b013e3282f3ad89
