Hormonale veranderingen: van de eerste menstruatie tot de overgang
Als vrouw krijg je er mee te maken: hormonale veranderingen. Ondanks dat hormonen al vanaf je geboorte een grote rol spelen, merk je hier eigenlijk pas wat van als je in de pubertijd komt en voor het eerst ongesteld wordt. Vrouwen ervaren dan ook verschillende hormonale veranderingen gedurende hun leven. In deze blog vertellen we je welke hormonale veranderingen er plaatsvinden tussen je eerste menstruatie en de overgang. Ook duiken we in een aantal veelvoorkomende hormonale klachten.
De pubertijd en de eerste menstruatie
De gemiddelde leeftijd waarop meisjes voor het eerst ongesteld worden en in de pubertijd komen is tussen de 9 en 16 jaar. De meeste meisjes hebben hun eerste menstruatie tussen de 11 en 14 jaar. De eerste menstruatie of ongesteldheid wordt ook wel menarche genoemd. Tijdens de pubertijd beginnen de hormonale veranderingen die leiden tot de ontwikkeling van de secundaire geslachtskenmerken, zoals borstontwikkeling, haargroei en menstruatie. Oestrogeen is het belangrijkste hormoon dat hierbij betrokken is. Oestrogeen stimuleert namelijk de groei van de borstklieren en de ontwikkeling van de vrouwelijke voortplantingsorganen.
Wanneer je als vrouw op vruchtbare leeftijd komt krijg je te maken met een maandelijkse menstruatiecyclus. Deze cyclus wordt gereguleerd door een complex samenspel van hormonen, waaronder oestrogeen, progesteron, follikelstimulerend hormoon (FSH) en luteïniserend hormoon (LH). Deze hormonen stimuleren de groei van eicellen en de ovulatie. Meer weten? Lees hier alles over vrouwelijke hormonen.
Hormonale balans en welzijn
Tussen de 18-45 jaar ben je fysiek gezien in de bloei van je leven en horen je hormonen een goede balans te hebben gevonden. Een evenwichtige hormoonspiegel draagt bij aan de regulatie van de menstruatiecyclus, een gezonde reproductieve functie en het behoud van de algehele fysieke en emotionele balans. Daarnaast kan een goede hormoonbalans helpen bij het verminderen van symptomen zoals stemmingswisselingen, vermoeidheid en slaapproblemen wanneer deze afkomstig zijn van hormonale schommelingen. Ons lichaam is een heel complex systeem waar met name bij vrouwen de hormonen soms roet in het eten kunnen gooien. Je kunt vervelende klachten krijgen als gevolg van een disbalans in je hormonen, denk aan een menstruatiestoornis zoals PMS of PCOS.
Hormonale disbalans en menstruatiestoornissen
Tijdens de verschillende fasen van de menstruatiecyclus vinden er natuurlijke hormonale veranderingen plaats. Deze schommelingen kunnen leiden tot fysieke en emotionele symptomen bij vrouwen, zoals stemmingswisselingen, vermoeidheid, pijnlijke borsten en veranderingen in de eetlust.
Daarnaast kunnen hormonale veranderingen ook leiden tot menstruatiestoornissen, zoals amenorroe (uitblijven van menstruatie), dysmenorroe (hevige menstruatiepijn), PMS (premenstrueel syndroom) en PCOS (polycysteus ovarium syndroom).
Wat is amenorroe?
Amenorroe is een menstruatiestoornis waarbij de menstruatie enkele maanden uitblijft terwijl je als vrouw niet zwanger of in de menopauze bent. Amenorroe ontstaat door een te lage spiegel van Gonadotrofine Releasing Hormone (GnRH). Dit hormoon is belangrijk voor het reguleren van de menstruatiespiegel. Wanneer de GnRH-spiegel laag is, kan dit leiden tot lage niveaus van onder andere FSH en daardoor lage oestrogeenspiegels. Er zijn verschillende oorzaken die de aanmaak van GnRH kunnen onderdrukken:
-
Psychische stress, gewichtsverlies of overmatige lichamelijke inspanning: Psychische stress verstoort de hormoonbalans en beïnvloedt de hypothalamus, een deel in de hersenen, wat resulteert in verminderde GnRH-productie. Gewichtsverlies en overmatige lichamelijke inspanning kunnen ook de functie van de hypothalamus beïnvloeden en leiden tot een afname van de GnRH-productie.
-
Een te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie): Hypothyreoïdie zorgt voor een tekort aan schildklierhormonen, wat leidt tot verhoogde niveaus van thyroid releasing hormoon (TRH). Verhoogde TRH-niveaus onderdrukken de GnRH-productie.
-
Medicijnen zoals antipsychotica, antidepressiva en antihypertensiva: Deze medicijnen remmen de afgifte van dopamine in de hypothalamus. Een verminderde dopamineafgifte leidt tot verhoogde prolactinespiegels, die op hun beurt de GnRH-productie onderdrukken. Prolactine is een hormoon dat geproduceerd wordt in de hypofyse en het speelt een belangrijke rol bij het stimuleren van melkproductie in de borstklieren en het onderdrukken van de ovulatie bij vrouwen.
Wat is dysmenorroe?
Dysmenorroe wordt ook wel menstruatiepijn genoemd. Geen lichte krampen, maar menstruatiepijn die zo heftig is dat het je dagelijks leven belemmert. Bij dysmenorroe heb je vlak voor en tijdens de menstruatie last van pijn in je onderbuik of hevige buikkrampen. Deze pijn kan doorstralen naar je onderrug en benen. Daarnaast kun je klachten krijgen zoals misselijkheid, diarree, obstipatie, hoofdpijn, overmatig zweten en nervositeit. Met name bij jonge vrouwen tussen de 12 en 24 jaar komt dysmenorroe veel voor. Er wordt onderscheid gemaakt tussen primaire en secundaire dysmenorroe:
-
Primaire dysmenorroe is de vorm waar de meeste vrouwen met hevige menstruatiepijn aan lijden. Bij deze vorm kan geen duidelijke oorzaak aangewezen worden.
-
Secundaire dysmenorroe is de vorm waar wel aanwijsbare oorzaken voor zijn. Ongeveer een kwart van de vrouwen heeft deze vorm van dysmenorroe. Onder de oorzaken vallen onder andere endometriose, vleesbomen, bekkeninfectie of een vernauwde baarmoederhals.
Wat is PMS?
PMS ook wel premenstrueel syndroom genoemd is voor veel vrouwen een maandelijks terugkerend probleem. Er zijn geen specifieke kenmerken, onderzoeken of labtesten die PMS kunnen vaststellen. Klachten die vrouwen veelal ervaren tijdens de periode voorafgaand van de menstruatie zijn:
-
Spanning en prikkelbaarheid
-
Vermoeidheid en algehele malaise
-
Mentale problemen zoals depressie en angsten
-
Migraine, hoofdpijn, duizeligheid, flauwvallen
-
Rugpijn, pijnlijke spieren en gewrichten
-
Galbulten, steenpuisten, acne
-
Gevoelige, pijnlijke borsten
-
Eetbuien
-
Opgeblazen gevoel, spijsverteringsproblemen
Tijdens de tweede helft van de cyclus, nadat de eisprong heeft plaatsgevonden, stijgt de productie van progesteron, terwijl oestrogeenspiegels geleidelijk dalen. Grote hormonale schommelingen kunnen leiden tot een verstoring van metabole en biochemische processen, wat weer de symptomen van PMS veroorzaken. Lees hier meer over PMS en wat je eraan kunt doen.
Wat is PCOS?
PCOS is de afkorting voor polycysteus ovariumsyndroom. Letterlijk betekent dit dat er meerdere (poly) vochtblaasjes (cysten) in de eierstok (ovarium) aanwezig zijn. PCOS komt voor bij vijf tot tien procent van alle vrouwen.
PCOS is een aandoening waarbij de eierstokken abnormaal hoge niveaus van bepaalde hormonen, zoals testosteron, produceren. Dit verstoort het normale rijpingsproces van de eiblaasjes, wat resulteert in de vorming van cysten op de eierstokken. Een kenmerkend symptoom van PCOS is een onregelmatige menstruatiecyclus, waarbij menstruaties soms volledig uitblijven. Bovendien kunnen vrouwen met PCOS te maken krijgen met overmatige haargroei op ongewenste plaatsen, zoals het gezicht. Ook acne, gewichtstoename en vergrote eierstokken met meerdere cysten zijn een aantal symptomen. Deze aandoening kan ook leiden tot vruchtbaarheidsproblemen, aangezien de eisprong onregelmatig of afwezig kan zijn. De symptomen verschillen van vrouw tot vrouw en niet iedere vrouw ervaart alle symptomen. Meer weten? Lees hier alles over PCOS en wat je eraan kunt doen.
Pre-menopauze en het herkennen van de overgang
De menopauze is een natuurlijke fase in het leven van een vrouw waarin de vruchtbaarheid afneemt en je stopt met menstrueren als gevolg van hormonale veranderingen. De overgang is de overkoepelende term om de verschillende fases rond de menopauze aan te duiden. Er zijn drie fasen:
-
Peri-menopauze: Dit is de fase vóór de menopauze, die meestal begint rond de leeftijd van 40 jaar. Het wordt gekenmerkt door veranderingen in de menstruatie, zoals onregelmatige cycli, hevigere of lichtere bloedingen en het uitblijven van de eisprong. De productie van FSH stijgt, terwijl de productie van oestrogeen afneemt.
-
Menopauze: Dit is de laatste menstruatie in het leven van een vrouw. Het wordt officieel bereikt wanneer een vrouw 12 maanden lang geen menstruatie meer heeft gehad. De eierstokken produceren bijna geen oestrogenen en progesteron meer, wat leidt tot het einde van de vruchtbaarheid en het stoppen van de menstruatie.
-
Post-menopauze: Dit is de periode vanaf een jaar na de laatste menstruatie. In deze fase maken de eierstokken geen hormonen meer aan en komt het lichaam in een nieuw hormonaal evenwicht. Het kan enkele jaren duren voordat het lichaam zich aanpast aan deze veranderingen. Symptomen van de overgang kunnen nog steeds aanwezig zijn, aangezien het hormonale evenwicht zich herstelt.
Welke fase jij als vrouw ook zit: de regie houden over je hormonen is niet altijd makkelijk. Daar helpen wij je graag mee. Met kennis, inspiratie en producten speciaal voor de vrouw. Want je goed voelen moet geen uitzondering, maar regel zijn.
