Pre-menopauze

De menstruatiecyclus verloopt in deze fase nog normaal: de hypofyse geeft het follikel stimulerend hormoon (FSH) af waardoor de eicel rijpt en de eisprong plaatsvindt. Gelijktijdig wordt er door de eierstokken ook meer oestrogeen afgegeven waardoor het baarmoederslijmvlies groeit. Door deze groei wordt de productie van FSH geremd, maar de afgifte van Luteïniserend Hormoon (LH) wordt gestimuleerd. Wanneer de LH-piek op zijn hoogst is, treedt de ovulatie of eisprong op. Naast oestrogeen gaan de eierstokken nu ook meer progesteron aanmaken: zo wordt het groeiende baarmoederslijmvlies voorzien van extra voedingsstoffen voor de eventueel bevruchte eicel. Wordt de eicel niet bevrucht dan dalen de oestrogeen- en progesteronspiegels weer waardoor de menstruatie inzet.

Klachten

De meest voorkomende klachten die tijdens de pre-menopauze kunnen optreden zijn o.a. PMS-klachten, PMDD-klachten (een heftige variant van PMS), oestrogeendominantie en POCS.

Peri-menopauze

Deze fase wordt gekenmerkt door het uitblijven van de eisprongen, er kunnen nog wel menstruele bloedingen optreden, maar vaak onregelmatig. Ook kunnen de bloedingen heviger of juist lichter worden of plaatsvinden tussen de menstruatieperioden door. De productie van FSH stijgt, maar de productie van oestrogeen, en dan met name het oestrogeen metaboliet oestradiol, wordt door de eierstokken niet meer voldoende aangemaakt waardoor het baarmoederslijmvlies niet groeit en er geen extra LH-productie plaatsvindt: de eisprong uitblijft. In deze periode, die gemiddeld 4-6 jaar duurt, blijft de oestrogeenproductie verder dalen. Dit geldt ook voor de progesteron aanmaak. Vaak daalt de progesteronspiegel nog sneller dan de oestrogeenspiegels waardoor er sprake is van oestrogeendominantie.

Klachten

Klachten die kunnen ontstaan door oestrogeendominantie en andere typische menopauzale klachten zijn:

Lichamelijk

•       opvliegers
•       nachtelijk zweten
•       gewichtstoename
•       osteoporose
•       slaapproblemen
•       vaginale droogte
•       gewrichtspijnen
•       hoofdpijn
•       laag libido

Psychisch 

•       angst
•       depressie
•       stemmingswisselingen
•       prikkelbaarheid.

Menopauze

De laatste menstruatie treedt op wanneer de eierstokken geen vruchtbare eitjes meer over hebben. Er worden bijna geen oestrogenen en progesteron meer aangemaakt en het voortplantingssysteem verliest zijn functie. De vrouw in kwestie is niet langer vruchtbaar. De menopauze kan alleen achteraf vastgesteld worden als bij een vrouw gedurende een jaar na de laatste menstruatie geen nieuwe menstruatie is opgetreden. Tijdens deze periode kunnen zich dezelfde klachten voordoen als tijdens peri-menopauze.

Post-menopauze

In de periode na de menopauze, de postmenopauze, maken de eierstokken geen hormonen meer aan, waardoor het evenwicht aan hormonen verstoord raakt. De vrouwelijke oestrogeenhormonen die nog wel in het lichaam komen, worden gemaakt in de bijnieren en het vetweefsel in plaats van in de eierstokken. Toch is dit meestal niet voldoende om je hormonen in evenwicht te krijgen, waardoor ook in deze fase nog de bekende overgangsklachten aanhouden. Het kan nog enkele jaren duren voordat het lichaam en de geest een nieuw evenwicht hebben gevonden. Gemiddeld duurt de postmenopauze twee tot vijf jaar, bij sommige vrouwen duurt dit langer. Het vrouwelijke lichaam begint zich in te stellen op een nieuw hormonaal evenwicht. Ook tijdens deze periode kunnen vrouwen last hebben van de bekende overgangsklachten maar de meest voorkomende zijn een droge vagina, een dunner wordende, slappere en drogere huid, maar ook droog haar, gewrichts- en spierklachten en gewichtstoename.

Westerse vrouwen hebben hun laatste menstruatie meestal als ze tussen de veertig en zestig jaar oud zijn (gemiddeld 51 jaar). De overgang is een normaal fysiologisch proces met grote variaties in duur, beloop en ernst van de klachten. Sommige vrouwen merken weinig van de overgang, terwijl anderen gebukt gaan onder ernstige overgangsklachten. Deze laatste groep zal vaak actief op zoek gaan naar klachtenverbetering in de vorm van hormoontherapie en/of suppletie.